در سال‌های اخیر، کاهش شاخص تولید صنعتی در ایران به‌عنوان یکی از چالش‌های جدی اقتصادی مطرح شده است. این کاهش عمدتاً ناشی از بحران ناترازی انرژی، قطعی برق صنایع و بحران‌های ژئوپلیتیکی مانند جنگ ۱۲ روزه بوده است. در ادامه، به بررسی این عوامل و راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با آن‌ها می‌پردازیم.

دلایل کاهش شاخص تولید صنعتی:

۱. بحران ناترازی انرژی و قطعی برق
ناترازی انرژی در ایران به‌ویژه در بخش برق و گاز، منجر به قطعی‌های مکرر برق در صنایع شده است. این قطعی‌ها به توقف خطوط تولید، کاهش کیفیت محصولات و افزایش هزینه‌های عملیاتی منجر شده است. به‌عنوان مثال، در صنعت فولاد، توقف‌های کوتاه‌مدت یا بلندمدت در فرایندهای ذوب، احیا و نورد به کاهش تولید و کاهش کیفیت محصولات منجر شده است. این وضعیت موجب افزایش هزینه‌ها و کاهش رقابت‌پذیری صنایع ایرانی در بازارهای جهانی شده است.

۲. بحران‌های ژئوپلیتیکی و جنگ ۱۲ روزه
جنگ ۱۲ روزه اخیر در منطقه، علاوه بر ایجاد بحران انسانی و سیاسی، تأثیرات منفی بر اقتصاد و تولید صنعتی ایران داشته است. این بحران‌ها منجر به کاهش صادرات، افزایش هزینه‌های تولید و ایجاد نااطمینانی در بازارهای داخلی و خارجی شده است.

راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با بحران:

۱. افزایش بهره‌وری انرژی و استفاده از فناوری‌های نوین
استفاده از سیستم‌های مدیریت انرژی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند به صنایع در کاهش ناترازی انرژی کمک کند. این سیستم‌ها قادرند با تحلیل داده‌های انرژی مصرفی، مصرف بهینه انرژی را پیش‌بینی و مدیریت کنند. برای مثال، الگوریتم‌های یادگیری ماشین قادرند داده‌های مربوط به مصرف برق در مناطق مختلف ایران را تجزیه‌وتحلیل و پیشنهادهایی برای مدیریت بار شبکه در زمان‌های اوج مصرف ارائه دهند.

۲. نوسازی زیرساخت‌های انرژی
زیرساخت‌های فرسوده تولید و توزیع انرژی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های گسترده برای نوسازی هستند. کاهش تلفات انرژی در فرآیند انتقال و توزیع می‌تواند به افزایش کارآیی سیستم انرژی کشور کمک کند.

۳. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
با توجه به پتانسیل بالای ایران در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی، توسعه این منابع می‌تواند به کاهش وابستگی به منابع فسیلی و کاهش ناترازی انرژی کمک کند. برای مثال، مدل‌های هوش مصنوعی قادرند شرایط آب‌وهوایی را پیش‌بینی کرده و تولید انرژی از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی را بهینه‌سازی کنند.

۴. تدوین نقشه راه جامع برای مدیریت انرژی
دولت باید سیاست‌هایی بلندمدت و پایدار برای مدیریت مصرف و توزیع انرژی در بخش صنعت اتخاذ کند. یکی از اقداماتی که می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد، تخصیص سهمیه‌های انرژی به صنایع براساس میزان بهره‌وری آن‌هاست. این کار می‌تواند واحدهایی را که از تجهیزات قدیمی و ناکارآمد استفاده می‌کنند، به بهبود فناوری و بهینه‌سازی مصرف انرژی ترغیب کند